You are here

El "NO es NO" de Emilia Pardo Bazan.

"El encaje roto", recoge una antologia de cuentos de violencia contra las mujeres, escritos hace un siglo por una escritora "que vió el problema antes que ninguno".

El «no es no» de Emilia Pardo Bazán

«El encaje roto» recoge una antología de cuentos de violencia contra las mujeres escritos hace un siglo por una escritora «que viu o problema antes que ninguén»

.Pardo Bazán escribió los cuentos de esta antología entre 1883 y 1920

Rodri García
23/11/2018 13:20 h

«Al pie mismo del altar, al preguntarle el obispo de San Juan de Acre si recibía a Bernardo por esposo, soltó un ‘‘no’’ claro y enérgico; [...] el obispo formula una interrogación, a la cual responde un ‘‘no’’ seco como un disparo, rotundo como una bala». Esto escribió, hace más de un siglo, Emilia Pardo Bazán en El encaje roto. Este relato protagonizado por Micaelita Aránguiz, una joven de la alta sociedad, da título a la antología de cuentos de la escritora que publica la editorial Contraseña, con sede en Zaragoza, una edición a cargo de Cristina Patiño Eirín.

«Este libro reúne, como perlas de un collar que nunca ensartó su autora, como piezas para armar, una colección de relatos que se enjaretan en el hilo rojo de la violencia contra las mujeres, de las heridas de género a ellas infligidas», escribe en el prólogo esta profesora de la USC y especialista en la obra de Pardo Bazán. Estos cuentos han sido seleccionados entre los 650 que dejó la autora de La Tribuna y abarcan casi cuatro décadas, desde El indulto (1883) a «el también escalofriante y mucho menos conocido En el pueblo, 1920», un año antes de su muerte, reseña la editora.

Comentando El encaje roto -María Xosé Queizán lo tradujo al gallego para el libro Fenda, loucura e morte (Xerais)-, Patiño enfatiza: «Micaela di que non, ela di que non. E que o asunto é dicir non! Emilia Pardo Bazán dixo non e escribiu de mulleres que dicían non e que intuían que habería un futuro de desigualdade, polo menos, e mesmo de violencia, soterrada, moi sutil, que non se percibe a primeira vista e que si se percibe se pasa por alto... Estaba como aceptado. Ese é un conto perfecto: non ten nada que lle sobre, nada que lle falte. Ten un título que é unha imaxe poderosísima. A semántica do roto en Emilia Pardo Bazán é moi curiosa e moi interesante».

Otro aspecto de esta antología es la variedad de la clase social de las protagonistas, la mayoría prometidas, esposas o hijas. Patiño rechaza esa visión de la autora metida en su torre de marfil, ya que si bien «foi unha muller que viviu acomodadamente, non era unha aristócrata». Evoca como tenía «unha admiración sen limites pola muller traballadora, pola muller do pobo...» y por ello «La Tribuna é un prodixio literario, un verdadeiro manifesto».  

«Escribiu para a literatura»

Cristina Patiño considera que si hay un calificativo que engloba a Pardo Bazán es «muller de letras», ya que «ela quería ser xulgada pola súa obra literaria, con total liberdade, non como unha muller de rompe e racha, ese tópico que aínda está estendido hoxe en día». Por esta razón, «ela escribiu para a literatura, para a prensa, que foi o palenque onde se curtiu como escritora, e a inmensa maioría destes contos foron publicados na prensa».

Escoger solo 35 cuentos «foi difícil, porque ten moitísimos máis tamén de violencias contra as mulleres. De feito, foi a única muller que escribiu no século XIX con esta percepción nítida deste problema social que era xa endémico e que ela viu antes que ninguén». Para Patiño, hoy en día sucesos y estadísticas muestran la entidad de esta situación, pero «ela detectou que había un problema social, familiar, que non era solucionable desde criterios digamos locais, precisaba dunha armazón de respostas institucionais que non estaban aínda en disposicións de dar. Ela clamou no deserto».  

Los gallegos, lectores ideales

Algo tan propio de la literatura gallega como la visión de la muerte antes de que ocurra aparece en uno de los textos: Oficio de difuntos. «É unha escritora realista, pero dun realismo amplo que inclúe tamén os soños, o mundo onírico», di a editora. Por ello, estos «son contos contados desde a sabedoría narrativa, pero tamén sensorialmente moi poderosos, están os sons, o medo... O medo é moi difícil de definir, pero todos o experimentamos»; ese miedo está en el primer cuento de esta antología, El indulto: «é un exercicio sobre todo de exame sobre o que representa o medo, o medo interiorizado, o que non está xustificado polas circunstancias externas». Por ello, Antonia, la protagonista, «morre de medo, e sentimos que morre de medo. É un conto moi marinediano, que inaugura ese microcosmos propio que crea Emilia Pardo Bazán que é Marineda». Varios cuentos ocurren en ese mapa ficcional que «podemos identificar sobre todo os galegos, que somos os lectores ideais da literatura de Pardo Bazán, no sentido de que hai moitas claves topográficas, culturais, lingüísticas e mesmo da respiración do texto, porque os textos de Pardo Bazán teñen unha escoita».

Couso Galán
Adolfo Dominguez
Blusens
Astilleros Barreras

Lo último en los blogs

Una de las vacunas chinas probada en humanos es segura y genera respuesta inmune.Se ha probado en 108 adultos y ofrece resultados...
Seguro que al cerrar un libro alguna vez has pensado en lo maravilloso que sería poder viajar al mundo en el que transcurre la historia. En...

Lo último en los foros

No es un secreto que Galicia cuenta con vinos: blancos y tintos de los cuales algunos de ellos pueden ser considerados de los mejores del...
Se inicia este "Foro" en relación al proyecto "Galicia Universal", para que todo aquel que se identifique con el mismo, pueda emitir su...